Занятак
Тэма: “Падарожжа ў краіну Фанетыку”
Задачы :
Выхаваўчая: Працягваць выхоўваць у дзяцей цікавасць да беларускай мовы, жаданне навучыцца размаўляць на ёй.
Развіваючая: 1. Вучыць слухаць беларускае маўленне педагога.
2. Працягваць фарміраваць уменне адказваць на пытанні, заахвочваць самастойныя выказванні дзяцей.
3. Развіваць камунікатыўныя ўменні дзяцей на беларускай мове.
4. Садзейнічаць самастойнаму выкарыстанню дзецьмі лічылак у гульнях.
5. Працягваць работу над выхаваннем гукавой культуры маўлення:
Сярэдняя падгрупа. Пазнаёмiць дзяцей з гукамі [ц] і [ц'], удакладняць, замацоўваць іх правільнае вымаўленне; развіваць моўны апарат , моўнае дыханне, моўны слых, уменне вылучаць гукі ў словах.
Старэйшая падгрупа. Пазнаёміць з гукамі [ц] і [ц'], вучыць з дапамогай спецыяльных гульняў і практыкаванняў адрозніваць іх у вымаўленні. Развіваць і ўдасканальваць моўны слых, замацоўваць навыкі правільнай і выразнай мовы, развіваць дыкцыю, сілу голасу, тэмп мовы.
6. Працягваць вучыць дзяцей завучваць верш на памяць з дапамогай схемы. (Ст. гр.)
7. Далучаць дзяцей да інсцэніроўкі невялікіх вершаваных твораў. (Ст.гр.)
8. Развіваць выканаўчыя здольнасці дзяцей. (Ст.гр.)
- Увяденне гука [ц'] у проціпастаўленні з гукамі [т] і [с'].
Выхавальнік расказвае:
- Жылі – былі два малаточкі – вялікі і маленькі. Вялікі малаток быў вельмі працавіты. Хто ні папросіць, ён заўседы дапаможа. Калі вялікі малаток забівае цвік, ён весела спявае: “Тук-тук-тук!”. Маленькі малаточак вучыўся ў вялікага працаваць. Ён забівае маленькіе цвічкі і спявае: “Цюк-цюк-цюк!”. Аднойчы пабачыў іх свісток і кажа: “Давайце зробім так: я свісну, а вы пачнеце забіваць цвічкі. Паглядзім, хто больш заб`е”. Свісток свіснуў: “С-с-с-ь!”, а малаточкі застукалі – вялікі: “Тук-тук-тук!”, а маленькі: “Цюк-цюк-цюк!”. Потым свісток зноў даў сігнал: “С-с-с-ь!”, малаточкі спынілі работу, паглядзелі – абодва добра папрацавалі.
- Спадабалася вам гісторыя пра малаточкі? Давайце ўспомнім, якую песеньку спяваў вялікі малаточак? (“Тук-тук-тук!”). А якую маленькі?”( “Цюк-цюк-цюк!”)
2.Тлумачэнне артыкуляцыі гука [ц'].
Выхавальнік:
- Зараз мы даведаемся, як маленькі малаточак навучыўся вымаўляць гук “ць”. Ён спачатку спяваў песеньку свістка: “С-с-с-ь” ( праспявайце і вы), а потым застукаў хвосцікам язычка ў дзверы – верхнія зубы, і атрымалася: “Ць-ць-ць”. Паспрабуйце сказаць гэтак жа.
- Распазнаванне гукаў [т] і [ц'] на слых.
Выхавальнік чытае або спявае песеньку:
Я на скрыпачцы іграю,
Цілі-лі, цілі-лі.
Скачуць зайцы на лужайцы,
Цілі-лі, цілі-лі.
Заіграў на барабане:
Тра-та-та, тах-тах-тах!
Разбяжаліся зайчаты
Па кустах, па кустах.
Выхавальнік прапануе дзецям адказаць, калі ён іграе на скрыпачцы, а калі на барабане.
На гукаперайманне ” цілі-лі, цілі-лі” дзеці-зайчыкі скачуць, на “тра-та-та, тах-тах-тах” прысядаюць.
4. Узнаўленне гука [ц'].
Гульня “Гадзіннікі”. Дзеці разбіваюцца па парах. Адно дзіця ў пары –“наручны гадзіннік”, другое –“ будзільнік”. Выхавальнік звяртаецца да “гадзінніка”: “Гэй, гадзіннічак, хадзі!” Дзіця вымаўляе: “Цік-так, цік-так”. Звяртаючыся да”будзільніка”, выхавальнік заклікае: “Гэй, будзільнічак, будзі!” У адказ дзіця вымаўляе: “Дзінь, дзінь!”
5. Ужыванне гукаперайманняў у гульні.
Выхавальнік загадвае загадку пра птушку:
Маленькая, вяртлявая жаўтагрудка
Па садах лятае,
Насякомых шукае,
Песеньку “цінь-цінь” спявае.
Гульня “Сінічка”. Дзеці стаяць у крузе. Адно дзіця “сінічка”. “Сінічка” ўлятае ў круг і вымаўляе: “Цінь-цінь-цінь!”. Дзеці гавораць:
Сінічка, сінічка,
Птушка-невялічка!
Дзе ты была?
Дзе ты жыла?
“Сінічка” адказвае:
Я сядзела на кустах,
Я лятала па садах –
Цінь-цінь-цінь.
На словы сядзела на кустах і лятала па садах “сінічка” робіць адпаведныя рухі, вымаўляючы “цінь-цінь-цінь”, вылятае з круга. Гульня паўтараецца з новай “сінічкай”, выбранай на лічылцы.
6. Адпрацоўка гука [ц'] у складе гукаспалучэнняў, слоў і сказаў.
Гульня “Птушкі і савяня”. На слова дзень дзеці –“ птушкі” лятаюць, вымаўляючы: “Цiў-ціў-ціў!!”. На слова ноч, загадзя выбранае”савяня” ляціць на паляванне.” Птушкі” спяць. “Савяня” ловіць тых, хто паварушыцца.
Гульня “Птушкі ляцяць”. Выхавальнік называе жывёл і птушак. На назву птушкі – дзеці падымаюць рукі ўверх і гавораць: “Ляцяць”. На назву жывёлы рукі не падымаюць.
7. Замацаванне гука [ц'] праз скорагаворкі, чыстагаворкі, вершы.
Скорагаворка: Кураняты і курыца
П`юць чай на вуліцы.
Выхавальнік знаёміць дзяцей з новай скорагаворкай, затым вучыць дзяцей вымаўляць яе з рознай сілай голасу і ў розным тэмпе.
Чыстагаворкі:
Аць-аць-аць – трэба памаўчаць,
Іць-іць-іць – трэба пазваніць,
Яць-яць-яць – гусі ляцяць,
Юць-юць-юць – птушкі пяюць,
Цу-цу-цу – я пасу аўцу,
Цэ-цэ-цэ – аловак у руцэ.
Выхавальнік чытае чыстагаворкі, дзеці паўтараюць за ім. (Хорам і паасобку.)
На словы мы малайцы малодшыя дзеці пакідаюць пакой. Работа працягваецца са старэйшай падгрупай.
Верш:
Адуванчык,
Дзьмухавец,
Кучаравы маладец,
Стаў ён пры дарожцы
На даўжэзнай ножцы.
А.Дзяружынскі
Дзеці завучваюць верш на аўтаматызацыю гука [ц] на схеме, прапанаванай выхавальнікам. Затым выхавальнікам тлумачыцца сэнс і ўтварэнне слоў - дзьмухавец і даўжэзны (длиннущий).
(Схема да верша)
Скорагаворка:
- Ці лілі алей у рэдзьку, ці не лілі?
- Ты не цілілікай, Федзька, сам налі.
Дзеці знаёмяцца з новаю скорагаворкаю і з дапамогаю выхавальніка інсцэніруюць яе, затым – самастойна.